Ons begrotingstekort zal van 5,4 procent van het bruto binnenlands product oplopen naar 6,2 procent in 2029. En dat terwijl de Europese Commissie vraagt om het tekort tegen dan te verminderen tot 3 procent. Nieuwe maatregelen zijn onafwendbaar, aldus het Planbureau.
De vooruitzichten van het Federaal Planbureau over onze economie vallen in de huidige omstandigheden al bij al mee. Terwijl de oorlog in Oekraïne voortduurt en het destructieve handelsbeleid van de Amerikaanse president Donald Trump druk zet op de wereldwijde economie, zal de Belgische economie de volgende jaren toch elk jaar met ruim 1 procent groeien.
Ook op de arbeidsmarkt gaat het nog vrij goed. De werkgelegenheidsgraad zal toenemen van 72 procent vandaag naar iets meer dan 74 procent in 2029. Dat is natuurlijk wel ver verwijderd van de 80 procent waarop het regeerakkoord van de regering-De Wever is gebouwd. Al van bij de eerste lezing van dat akkoord hadden experts erop gewezen dat 80 procent veel te optimistisch was. En dat de begroting die daarop steunde dus op drijfzand was gevestigd. Dat bevestigt nu ook het Planbureau.
Alarmbellen
Het Planbureau is dus nog positief over de evolutie van onze economie, maar het luidt wel de alarmbellen over onze overheidsfinanciën. Het begrotingstekort zal stijgen van 5,4 procent van het bruto binnenlands product naar 6,2 procent in 2029 en 6,5 procent in 2030. Dat gaat totaal de verkeerde kant op, want de Europese Commissie vraagt juist om het tekort tegen het einde van de regeerperiode te verminderen tot 3 procent. Om het tekort tegen 2029 te verminderen van 6,2 procent naar minder dan 3 procent is een extra inspanning van zowat 20 miljard euro nodig.
De stijging van het tekort in 2029 en 2030 schrijft het Planbureau vooral toe aan de daling van de inkomsten als gevolg van de geplande verlagingen van de personenbelasting en aan de hogere rentelasten. De rentelasten op de schulden stijgen dit jaar al voor het tweede jaar op rij: we geven dit jaar 9,9 miljard uit aan rente.
Rente-uitgaven
Die stijging van de rente-uitgaven komt voor een deel door de hogere rentevoeten die we moeten betalen op nieuwe leningen, maar de voornaamste oorzaak is de stijging van schuldgraad, aldus het Agentschap van de Schuld. En het Planbureau ziet die overheidsschuld de volgende jaren nog stijgen: van 104,7 procent dit jaar naar 117,6 procent in 2029 en 120,8 procent een jaar later.
Het ziet er dan ook naar uit dat België de volgende jaren nóg meer zal moeten uitgeven aan rentekosten. Dan is het nog afwachten of de ratingagentschappen de kredietwaardigheid van België naar beneden zullen herzien. Als dat gebeurt, zal de rentefactuur nog hoger oplopen.
Extra maatregelen
In een commentaar bij al die cijfers zegt Baudouin Regout, commissaris bij het Federaal Planbureau: ‘De structurele en begrotingsmaatregelen van de federale regering hebben een positieve invloed op de werkgelegenheid en verminderen de overheidsuitgaven. Maar desondanks volstaan ze niet om tegen 2030 het minder gunstige internationale economische klimaat, de militaire uitgaven, de fiscale hervorming en de stijging van de interestlasten te compenseren. Daardoor blijven het overheidstekort en de overheidsschuld groeien.’
En hij komt dan ook tot het besluit: ‘Extra beslissingen om de overheidsfinanciën op orde te krijgen zijn onafwendbaar.’
NAVO
Hierbij valt op te merken dat als het Planbureau spreekt van ‘de militaire uitgaven’ het gaat om de beslissing van de regering-De Wever om die meteen te verhogen naar de afgesproken 2 procentnorm van de NAVO (die we eigenlijk al eerder al bereikt moesten hebben). Er wordt nog geen rekening gehouden met de eventuele verhogingen waarover eind van de maand wordt beslist op de NAVO-top in Den Haag.
Dat de vorige regeringen geen financiële buffer hebben opgebouwd, wreekt zich vandaag.
Vandaag circuleert het gerucht dat de NAVO-norm daar zou worden opgetrokken naar 5 procent van het bbp: 3,5 procent voor echt militaire uitgaven en 1,5 procent voor onder meer infrastructuur en cyberbeveiliging. Als de eerste aanzet voor zo’n verhoging de volgende jaren al moet gebeuren, zullen de cijfers voor de regering-De Wever nog donkerder rood kleuren.
Geen buffer
Het Planbureau is de tweede instelling die in een week tijd waarschuwt voor de onhoudbare situatie van onze overheidsfinanciën, ondanks de maatregelen die de regering-De Wever al genomen heeft of nog in petto heeft. Vorige week zei de Nationale Bank ook al dat die regeringsmaatregelen onvoldoende waren om het tij te keren. Gouverneur Pierre Wunsch benadrukte toen dat álle regeringen hun verantwoordelijkheid moeten opnemen, dus ook die van de regio’s.
Dat de vorige regeringen geen financiële buffer hebben opgebouwd, wreekt zich vandaag. Zoals decennia geleden al werd voorspeld nemen de vergrijzingskosten nu toe. De besparingen van de regering-De Wever in de sociale zekerheid blijken net niet voldoende om die stijgende vergrijzingskosten te compenseren.
‘België is niet gewapend tegen een schok’, waarschuwde Wunsch vorige week. ‘De ratingbureaus zijn al enige tijd aan het overwegen om onze rating te verlagen en als dat gebeurt, zal de rente waartegen België moet gaan lenen nog stijgen. Er is een limiet aan het oplopende begrotingstekort en stijgende staatsschuld. Die evolutie is niet houdbaar.’ En om heel duidelijk te zijn, besloot de gouverneur toen: ‘Wat onhoudbaar is, kan niet blijven duren.’ Het Planbureau treedt hem nu bij.