De WNBA beleeft een ongekende bloei. Toch dreigen de speelsters, onder wie drie Belgen, met een staking.
Het seizoen 2024 markeerde een keerpunt voor de WNBA, de Amerikaanse basketbalcompetitie voor vrouwen. Kijkcijfers, merchandising en ticketverkoop: de records volgden elkaar snel op. Nieuwkomers zoals Caitlin Clark en sterren als A’ja Wilson tilden de competitie naar nieuwe hoogten.
Die groei lijkt nog lang niet ten einde: de nieuwe jaargang, die vrijdag 16 mei begint, telt een dertiende team, de Golden State Valkyries. In 2026 volgen ook nieuwe clubs uit Toronto en Portland. De inkomsten zullen nog meer stijgen nu er voortaan 44 in plaats van 40 competitiewedstrijden en extra play-offduels zijn – de NBA- mannen spelen 82 matchen en play-offs.
Cruciaal in dat groeiverhaal is een nieuwe overeenkomst over de uitzendrechten. Die leveren vanaf 2026 2,2 miljard dollar op over elf jaar – ofwel 200 miljoen dollar per seizoen, vier keer meer dan de vorige deal.
Toch is er onrust. Op 21 oktober 2024 stemde 90 procent van de leden van de spelersvakbond WNBPA om de collectieve arbeidsovereenkomst, die normaal tot 2027 loopt, stop te zetten. In 2024 werden wel eindelijk chartervluchten ingevoerd in plaats van commerciële lijnvluchten, maar de topspeelsters verdienen nog altijd ‘maar’ maximaal 250.000 dollar.
Ter vergelijking: in de mannencompetitie NBA hebben 163 spelers een minimaal jaarsalaris van 10 miljoen dollar. Door het salarisplafond mogen WNBA-teams samen niet meer dan 1,5 miljoen dollar uitgeven aan hun kern van 11 à 12 speelsters – bijna honderd keer minder dan in de NBA.
Ook drie Belgische speelsters beginnen vrijdag aan het WNBA-seizoen – een record. Voor hen liggen de bedragen nog lager. Julie Allemand verdient bij de Los Angeles Sparks 85.000 dollar per seizoen, terwijl WNBA-debutante Kyara Linskens en Julie Vanloo het bij de Golden State Valkyries met een basisloon van 66.000 dollar moeten stellen.
Na het EK met de Belgian Cats in juni zou ook Emma Meesseman opnieuw de overstap maken naar de WNBA. Zij zal, gezien haar indrukwekkende palmares, meer verdienen, maar ook dat blijft door het salarisplafond beperkt. De Ieperse strijkt wellicht meer op bij haar Turkse club Fenerbahçe.
Wat met de Belgian Cats als Julie Allemand en Julie Vanloo naar de WNBA trekken?
Minder inkomsten
Het grote verschil met de NBA is te verklaren door twee belangrijke factoren. Ten eerste zijn de inkomsten van de NBA – met dertig ploegen – veel groter: ruim 11 miljard dollar tegenover 200 miljoen dollar voor de WNBA in 2024. De nieuwe uitzendrechten van de NBA brengen de komende elf seizoenen bijvoorbeeld 76 miljard dollar op, of 6,9 miljard dollar per seizoen – 34 keer meer dan in de vrouwencompetitie.
In de NBA gaat ook 50 procent van de totale inkomsten naar de spelers, in de WNBA slechts 9,3 procent. De NBA, die 42 procent van de WNBA in handen heeft, ontvangt ruim vier keer zoveel. Externe investeerders bezitten 20 procent, en de resterende 40 procent gaat naar de WNBA-teams en speelsters, waarbij de laatste groep dus het kleinste deel krijgt.
Ondanks de sterke groei rapporteerden de twaalf WNBA-teams in 2024 samen een verlies van 40 miljoen dollar, mede door extra kosten zoals de ingevoerde chartervluchten. Sinds de oprichting in 1996 heeft de competitie officieel nooit winst gemaakt. De NBA, als grootste aandeelhouder, hield de WNBA jarenlang financieel overeind. Zelfs de nieuwe mediadeal kwam er via een gezamenlijke onderhandeling met de NBA.
Veel speelsters vinden dat die afhankelijkheid hun ontwikkeling belemmert. Ze pleiten voor meer autonomie, hogere lonen, een groter aandeel in de inkomsten en betere voordelen zoals pensioenregelingen, gezondheidszorg en reisvoorzieningen.
Lock-out
De spelersvakbond WNBPA en de WNBA hebben tot oktober 2025 om een nieuwe cao-overeenkomst te sluiten. Als er tegen dan geen akkoord komt, dreigt een ‘lock-out’ voor het seizoen 2026. Zo’n staking – wel vaker voorgekomen in de NBA – zou een primeur zijn in de geschiedenis van de WNBA. Ze zou de huidige opmars danig kunnen afremmen.
Maar als een deal wordt bereikt die de speelsters betere voorwaarden garandeert, dan kan de WNBA nog meer uitgroeien tot de grootste vrouwencompetitie ter wereld – al blijft het verschil met de mannen voorlopig immens.
Belgian Cat Emma Meesseman, de normaalste vedette ter wereld
